Penningen vertellen geschiedenis
Schenking van een drietal penningen door Jan Mater
R.P.M. Rhoen
Penningen zijn kleine gedenktekens van metaal en meestal rond. De ‘Dikke van Dale’ omschrijft een penning als: geslagen, gegraveerd, gedreven of in reliëf gegoten, tweezijdig versierd metalen plaatje. Oorspronkelijk was een penning een zilveren geldstuk. Rond 1600 noemde men in Nederland een koperen munt penning. Tegenwoordig is er een groot verschil tussen de termen ‘munt’ en ‘penning’. Men kent allerlei soorten penningen, bijvoorbeeld historiepenningen, inhuldigingspenningen en familiepenningen. Zij worden bij speciale gelegenheden uitgegeven. Dit zijn voorbeelden van gedenkpenningen. Grote gedenkpenningen zonder oogje en bestemd om in een etui te liggen worden legpenning genoemd. Als een penning aan een lint hangt of aan de achterzijde een speld zit, spreekt men van een draagpenning. Een gedenkpenning wordt ook wel eremedaille genoemd. Ze worden uitgereikt als prijs of beloning; bijvoorbeeld als prijs op een tentoonstelling of als beloning voor bijzondere verdiensten.
De bekendste eremedailles in ons land zijn waarschijnlijk de eremedailles verbonden aan de Orde van Oranje-Nassau. Sinds de herziening in 1994 van het decoratiestelsel worden ze niet meer uitgereikt. De onderscheiding werd verleend bij een door de koningin getekend Koninklijk Besluit.
Stichting De Zilver-Kamer probeert haar collectie op te bouwen aan de hand van de productielijnen van de Zeister zilverfabrieken. Deze waren heel veelzijdig. Van bronzen penningen ofwel medailles tot een gouden theeservies voor het prinselijk paar in 1937.
In de collectie zijn de penningen en de sportprijzen maar beperkt vertegenwoordigd, terwijl deze juist veel geproduceerd zijn. Om die reden is de Stichting zeer verheugd met de schenking door Jan Mater te Zeist van drie medailles (1914, 1921, 1932) op 27 februari 2020.
Herinneringspenning dienstjubileum 1914
Penning van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde (KMTP) (opgericht 1872) uitgereikt te Zeist op 1 mei 1914 aan Wouter Vermeulen (1842-1939) ter gelegenheid van zijn veertigjarig jubileum als tuinbaas in dienst van de familie Van der Mersch te Zeist, eigenaresse van de buitenplaats Heerewegen aan de Driebergseweg (aangelegd 1849; opgeheven 1943; sloop herenhuis 1973).
Beschrijving
Een ronde penning, zilver, middellijn 42 ½ mm, dikte 2½ mm, gewicht 27 gram, welke aan de voorzijde in reliëf vertoont het Rijkswapen (van vóór 1907; met aanziende leeuwen) omgeven door een guirlande van bloemen met rondschrift ‘NEDERLANDSCHE MAATSCHAPPIJ VOOR TUINBOUW EN PLANTKUNDE’ en op de keerzijde een decoratiekrans van laurier- en eikenblad met in het midden de inscriptie ‘WOUTER | VERMEULEN | 1 MEI | 1874-1914’. In de penning is boven in de rand een gaatje geboord.
Aantekening
De familie Vermeulen is geparenteerd aan de familie Mater en zo kwam deze penning in bezit van de laatstgenoemde familie.
Literatuur
- R.P.M. Rhoen, De buitenplaats Heerewegen en zijn bewoners. (2014). In: Buitenplaats Heerewegen. Buitengewoon wonen. Toen, nu en straks, Zeist 2014, p. 11-23.
- De Zeister Courant, 2 mei 1914
Herinneringspenning Winkelweek 1921
Zilverenpenning van de ‘Vereeniging ter verfraaiing der gemeente Zeist en tot bevordering van het vreemdelingenverkeer’, ‘R.K. Middenstandsvereeniging’ en ‘Zeister Handelsvereeniging’ als organiserende organisaties van de Winkelweek gehouden van 26-29 oktober 1921 uitgereikt aan Jan Willem Mater (1868-1960), Oude Arnhemseweg 46 te Zeist. In de Winkelweek werd door een jury en het publiek de etalageversiering van 114 deelnemende winkels beoordeeld. Aan de firma’s die 41 of meer punten behaalden, werd een penning uitgereikt. 39 winkeliers behaalde 41 of meer punten. Het hoogst aantal behaalde punten bedroeg 53. Mater - hij had een rijwielzaak - behaalde met nog vier winkeliers 42 punten en viel in de prijzen.
Beschrijving
Een ronde penning, zilver, middellijn 40 mm, dikte 3 mm, gewicht 26 gram, welke aan de voorzijde in reliëf vertoont staande de godin Minerva met in haar handen een kussen waarop een prijsbeker staat met daarop de godin Victoria (van de overwinning), zittend een schrijvende vrouwenfiguur in een klassiek gewaad. Op de keerzijde aan de bovenkant een stralende ster en aan de onderkant een lauriertak met in het midden de inscriptie ‘WINKELWEEK | ZEIST | 26 – 29 OCT. | 1921’. Geslagen bij Koninklijke zilverfabriek Gerritsen & Van Kempen te Zeist. Met de originele cassette (56 x 74 x 11 mm / b x l x h). Met bijbehorend diploma waarop het aantal behaalde punten vermeld staat.
Literatuur
De Zeister Courant, 29 oktober 1921
Herinneringspenning lidmaatschap Zeister Handelsvereniging 1932
Zilveren draagpenning van de Zeister Handelsvereniging (ZHV) (opgericht 1907) uitgereikt op 2 november 1932 aan rijwielhandelaar Jan Willem Mater (1868-1960) bij gelegenheid van zijn 25-jarig lidmaatschap van de ZHV op 19 juli dat jaar. De zilveren penning werd verder uitgereikt aan de heren J. Bakker, E. Brandsma, J. Fakkeldij, B. van Montfrans, J. Mollee, C.J. van Scherpenzeel, C. Smitskamp, H. Strietman Wzn. en P. Vonk en in goud aan de heren G.H. Figi en D.A. Bouman.
Beschrijving
Een ronde penning met aan de bovenzijde een draagoog, zilver, middellijn 20 mm, dikte 1,75 mm, gewicht 6 gram, hangend aan een oranjekleurig lint lengte 45 mm, welke aan de voorzijde het gemeentewapen van Zeist met een gravenkroon en waarachter een stralenkrans vertoont en op de keerzijde een eikentak en de inscriptie ‘Z.H.V. 1907-1932’. Geslagen bij Koninklijke zilverfabriek Gerritsen & Van Kempen te Zeist. Met de originele cassette (40 x 25 x 11 mm / b x l x h).
Literatuur
De Zeister Courant 5 november 1932
