Het arbeidsproces op de Karpervijver midden jaren dertig
Het arbeidsproces op de zilverfabriek op de Karpervijver
Uit de brochure Koninklijke zilverfabriek Gerritsen en Van Kempen (1934), de volgende reeks foto’s. De foto’s staan in volgorde van de brochure en hebben (grotendeels) dezelfde beschrijving als ze daar hebben.
In 1934 zijn de foto’s gemaakt door de pers- en reportagefotograaf Willem van der Poll (1895-1970),een van de belangrijkste vooroorlogse Nederlandse fotografen. Alhoewel het toentertijd al mogelijk was kleurenfoto’s te maken is er gekozen voor zwart-wit fotografie. Een niet ongebruikelijke keuze. Het was een veel goedkoper procedé, men kon de afwerking (het ontwikkelen en afdrukken) geheel zelf doen en de kwaliteit van de zwart-wit fotografie was zeer goed. Zo ook de foto’s van Willem van der Poll.
Stichting De Zilver-Kamer heeft de mogelijkheid gekregen een proef te nemen om foto’s softwarematig in te kleuren. Een goede gelegenheid om het arbeidsproces op de Karpervijver in kleur te bekijken. Het resultaat is een aangename verrassing. De foto’s komen op een andere manier tot leven. Echter het blijft een benadering van hoe het er toen uit heeft kunnen zien.
Door op een afbeelding te klikken volgt de kleurenafbeelding. Onderin staat een kleine afbeelding in zwart-wit en in kleur. Door op de een of op de ander te klikken kan er omgeschakeld worden van kleur naar zwart-wit. Dit is ook mogelijk door gebruik te maken van de pijlpunt midden links en midden rechts van het venster. Door op het kruisje rechtsboven te klikken volgt het oorspronkelijke document.
Kantoorpand 1932
Groepsfoto van al het personeel
De firma Gerritsen & VanKempen te Zeist afficheerde zich als ‘Het grootste bedrijf voor de vervaardiging van echt zilveren voorwerpen inNederland’. De bovenste foto is het nieuwe kantoorgebouw (1932) aan de Karpervijver en daaronder het toenmalige personeel.
Bij een rondgang door ons bedrijf
Nadat het zilver tot staven is omgesmolten, wordt het met behulp van walsen tot plaat of draad van verschillende dikten uitgewalst, al naar de aard van de voorwerpen, die er uit vervaardigd zullen worden.
Smelten
Plaatwals
Draadwals
Uit deze platen worden door excenterpersen de vereiste modellen uitgekapt, waarna deze door middel van frictiepersen, trekpersen of valhamers tot lepels, vorken, theepotten, presenteerbladen enzovoorts worden vervormd.
Uitkappen
Persen
Stampen
De stalen stempels en uitkappers, welke daarvoor nodig zijn, worden alle in het eigen bedrijf vervaardigd. De voorbewerking van het staal, welke bestaat uit schaven, draaien, frezen en slijpen, geschiedt in de eigen gereedschapsmakerij, terwijl daarna de staalgraveurs de gravure in het staal aanbrengen. Bij de vervaardiging van medaillestempels wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde reduceermachines.
Schaven
Draaien
Staalgraveren
Reduceermachine
De geperste voorwerpen zijn nog onafgewerkt en moeten nog een hele reeks bewerkingen ondergaan, voordat zij als gereed product de fabriek verlaten. Ronde en ovale voorwerpen, zoals bijvoorbeeld sportbekers, servetbanden en kinderbekers, worden niet geperst maar geforceerd. Na het persen wordt het overtollige zilver weggezaagd of weggekapt, waarna de zilversmeden door verschillende handbewerkingen als vijlen, zagen, hameren, ciseleren en solderen de voorwerpen verder bewerken.
Forceren
Handvijlen
Hameren
Het gewenste gladde oppervlak wordt dan verkregen door het machinale slijpen en het handslijpen, terwijl tenslotte de hoge glans aan het zilver wordt verleend door het uit de hand te bruineren.
Machineslijpen
Handslijpen
Bruineren
Dat bij de verwerking van een kostbaar metaal als echt zilver de controle op het materiaal en de controle op de afwerking van de vervaardigde voorwerpen zeer streng is, zal duidelijk zijn. Deze controle geschiedt door speciaal daarvoor opgeleid personeel op twee bedrijfskantoren.
Na de controle worden de zilveren voorwerpen voorzien van de keurmerken, meestertekens en het jaarteken.
Controlekamer
Controle zilverwerk
Controleur
Het inslaan van het meesterteken
De volgende foto’s geven eenbeeld welke hoge eisen aan een modern ingerichte zilverfabriek worden gesteld.
Slijperij
Schuurinrichting
Machinehal
De grote werkzaal
Administratiekantoor Gerritsen en Van Kempen circa 1934
